شکل غالب گچ در خاک، سولفات کلسیم آبدار (CaSO4.2H2O) است و شکل بدون آب بندرت دیده می شود. چنانچه مقدار گچ در خاک بیشتر از 2 درصد باشد خود را به صورت ذرات سفید رنگ نشان می دهد. گچ یکی از مواد اصلاحی ارزان قیمت می باشد که نقش مهمی در بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک ایفا می نماید. به دلیل حلالیت نسبتاً مناسب گچ، عناصر غذایی کلسیم و گوگرد براحتی در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرد. یون کلسیم در تغذیه پسته و کیفیت محصول اهمیت بسیار زیادی دارد. استحکام پوسته سخت میوه، هنگام تشکیل بستگی به فراهمی یون کلسیم دارد.
محاسبه گچ مورد نیاز باغات پسته جهت اصلاح خاک:
جهت محاسبه میزان گچ مورد نیاز، داشتن اطلاعات مربوط آنالیز خاک (ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) و درصد سدیم تبادلی (ESP) )در منطقه ریشه (تا عمق یک متری) در ناحیه آبیاری ضروری است. مثال: اگر خاک شما دارای ظرفیت تبادل کاتیونی18 (CEC)میلی اکی والانت بر 100 گرم خاک و درصد سدیم تبادلی26 (ESP) باشد و بخواهیم در چنین خاکی درصد سدیم تبادلی را به 10 کاهش دهیم، بنابراین باید 16 درصد از سدیم تبادلی با کلسیم جایگزین گردد. برای جایگزینی هر یک میلی اکی والانت سدیم با کلسیم تا عمق یک متری خاک، 14 تن گچ خالص در هکتار لازم است. 0/16 سدیم #418 میلی اکی والانت بر 100 گرم خاک = 2/88 میلی اکی والانت سدیم در 100 گرم خاک بایستی با کلسیم جایگزین گردد. 14 تن گچ #4 2/88 میلی اکی والانت سدیم = 40 تن گچ خالص در هکتار چنانچه ناحیه آبیاری 50% از کل مساحت باغ باشد، میزان گچ مورد نیاز 20 تن در هکتار خواهد بود. چنانچه درصد خلوص گچ 50% باشد، میزان گچ مورد نیاز 40 تن در هکتار خواهد بود.
-گچ (سولفات كلسيم) داراي دو عنصر غذايي پرمصرف كلسيم و گوگرد است
- گچ موجب بهبود و استحكام ساختمان خاك مي شود
- جهت اصلاح خاكهاي سديمي از گچ استفاده مي شود
- گچ جهت اصلاح خاكهاي رسي و داراي لايه متراكم استفاده مي شود
- گچ موجب كاهش pH خاكهاي سديمي مي شود
- شستشوي بر اضافي از خاك راحت تر و با مقدارآب آبياري كمتر امكان پذير است
- گچ پايداري مواد آلي در خاك را افزايش مي دهد
- استفاده از گچ موجب اصلاح نسبت كلسيم به منيزيم به نفع كلسيم مي شود
- استفاده از گچ مدت زماني را كه پس از آبياري مي توان زمين را شخم زد، كوتاه مي كند
- استفاده از گچ بازده آب آبياري را افزايش مي دهد
-گچ به جذب عناصر غذايي توسط گياه كمك مي كند
-گچ سميت عناصر فلزي سنگين را كاهش مي دهد
- گچ موجب افزايش كيفيت ميوه شده و از بعضي بيماريهاي گياهي نيز جلوگيري مي كند
بر گرفته از نشریه کاربرد گچ در کشاورزی پژوهشکده پسته
-گچ موجب كاهش وزن مخصوص ظاهري خاك مي شود
-گچ اثر سمي كلرور سديم را كاهش مي دهد
-گچ قادر به كاهش pH ريزوسفر است
-گچ هدر رفت كودهاي ازته و وارد شدن نيتروژن به هوا را كاهش مي دهد
-گچ ميزان فرسايش و توليد روان آب را درزمين هاي شيب دار كاهش مي دهد
- گچ مانع از ايجاد شرايط غرقابي در خاك مي گردد
- گچ از كلوخه اي شدن خاك پس از شخم جلوگيري مي كند و نفوذ عمقي آب آبياري افزايش مي يابد
- با اضافه كردن گچ به خاكهايي كه عبور و مرور ماشين آلات و يا وزش باد ملايم موجب بلند شدن گرد و خاك از سطح آنها مي شود، مقدار گرد و غباربلند شده از سطح اين اراضي به مقدار قابل توجهي كاهش مي يابد
-گچ انبساط و انقباض رس هاي نوع مونتموريلونيت و ورميكوليت (انبساط پذير) را كاهش مي دهد
بر گرفته از نشریه کاربرد گچ در کشاورزی پژوهشکده پسته
برای تفکیک سیلیس از ذرات گچ کافی است که به نمونه حرارت بدهیم.ذرات گچ پس از دریافت حرارت و داغ شدن متلاشی شده و به شکل پودر سفید رنگ در می آیند. ذرات سیلیس در دماهای معمولی و زیر 400 الی 500 درجه سانتیگراد تغییر شکلی نمی دهند.
راه تفکیک کربنات کلسیم یا همان آهک از سولفات کلسیم یا ِگچ.؟
یکی از ناخالصی های معادن گچ کشاورزی که در اکثر مناطق بوفور دیده میشود وجود آهک است. برای تشخیص و برآورد کیفی و نیمه کمی مقدار آهک در معدن گچ استفاده از اسیدسولفوریک است. آهک و در کل کربناتها اعم از کربنات کلسیم ( کلسیت ) کربنات منیزیم و کربنات مضاعف کلسیم _منیزیم ( دولومیت) تنها نمکهایی هستند که با اسید واکنش میدهند. بقیه نمکها مثلا سولفاتها شامل سولفات کلسیم آبدار ( ژیپسومیت ) و کلرورها مثل کلرور سدیم ( نمک طعام یا هالیت) و....با اسید واکنش نمی دهند. به همین دلیل است که وقتی اسید سولفوریک یا هر اسید دیگری به نمونه گچ اضافه شود در صورت وجود آهک و کربنات ها جوشش شدیدی ایجاد شده و نمونه کف میکند. این جوشش و واکنش تا زمانی ادامه می یابد که تمام نمکهای کربناته خنثی شوند. حبابهای ایجاد شده مربوط به گاز دی اکسید کربنی است که بواسطه خنثی شدن آهک در نمونه ایجاد میشود. نمونه گچ خوب نمونه ای است که در اثر اضافه شدن اسید جوششی ایجاد نکند. سؤال از مطالعه کنندگان محترم : چرا نمکهای کربناته با اسید واکنش داده ولی دیگر نمکها مثلا سولفاته کلروره و... با اسید واکنش نداده و نسبت به اسید خنثی هستند؟. لطفا کتابها و منابع مربوط به شیمی را بررسی کنید. هدف از طرح سؤال مجبور کردن و اندختن دوستان در مسیر تفکر و مطالعه است. کاش بجای اینکه همگان شب و روز تمام وقت در فکر پول و ثروت هستیم زمان کمی را هم به مطالعه و غور در مسائل اختصاص می دادیم. هدف فهمیدن و رسیدن به پاسخ سؤال طرح شده نیست. ترویج فرهنگ تفکر است.اگر روزی در مورد سه تا چهار تا از موضوعاتی که پیرامونمان اتفاق می افند دنبال دلیل رفته و شروع به بررسی و تجزیه و تحلیل کنیم. این فرهنگ به فرزندان و دیگر افراد پیرامونمان منتقل میشود.